Table of Contents
সন্ধি কাক বালে ?
উত্তৰ:- সন্ধি হ’ল দুটা শব্দ জোৰা লগোৱা এটা উপায় । অৰ্থাৎ দুটা শব্দৰ প্ৰথমটোৰ শেষ বৰ্ণ আৰু দ্বিতীয় শব্দৰ আদি বৰ্ণৰ মাজত মিলন ঘটি এটা শব্দ হ’লে, তাক সন্ধি বুলি কোৱা হয় । যেনে-শুভ+ইচ্ছা = শুভেচ্ছা ।
সন্ধি কেইবিধ আৰু কি কি ? সূত্ৰ লিখি উদাহৰণ দিয়া ।
উত্তৰ:- সন্ধি তিনিবিধ ।
যেনে- (ক) ব্যঞ্জন সন্ধি ।
(খ) স্বৰ সন্ধি ।
(গ) বিসৰ্গ সন্ধি ।
ব্যঞ্জন সন্ধি কাক বোলে ? উদাহৰণ দিয়া ?
উত্তৰ:- ব্যঞ্জনবৰ্ণৰ লগত ব্যঞ্জনবৰ্ণ বা স্বৰ বৰ্ণৰ মিলন ঘটিলে তাকে ব্যঞ্জন সন্ধি বোলে ।
উদাহৰণ :- উৎ+ছেদ= উচ্ছেদ । (ব্যঞ্জন+ব্যঞ্জন ।)
সম্+কৃত = সংস্কৃত ।
দিগ+অন্ত = দিগন্ত । (ব্যঞ্জন +স্বৰ)
তৎ+উপৰি = তদুপৰি ।
খ) স্বৰ সন্ধি কাক বোলে ? উদাহৰণ দিয়া ?
উত্তৰ:- স্বৰ বৰ্ণৰ লগত স্বৰবৰ্ণৰ মিলন ঘটিলে তাকে স্বৰ সন্ধি বোলে ।
বিসৰ্গ সন্ধি কাক বোলে ? উদাহৰণ দিয়া ?
উত্তৰ:- ব্যঞ্জন বৰ্ণ অথবা স্বৰবৰ্ণৰ লগত বিসৰ্গ (:) ৰ সন্ধি হ’লে তাকে বিসৰ্গ সন্ধি বোলে ।
উদাহৰণ:- নম:+কাৰ = নমস্কাৰ ।
নি:+ঠুৰ = নিষ্ঠুৰ ।
বিসৰ্গ+ব্যঞ্জন ।
দু:+অৱস্থা=দুৰৱস্থা ।
নি:+আকাৰ =নিৰাকৰ ।
সন্ধি ভঙা বা তলত কিছুমান শব্দৰ সন্ধি ভাঙি দেখুৱা হ’ল :
যথা+উচিত=যথোচিত ।
প্ৰাগ্+ঐতিহাসিক= প্ৰাগৈতিহাসিক ।
সম+বেশ=সমাবেশ ।
নি:অৰ্থক=নিৰৰ্থক ।
উৎ+নতি = উন্নতি ।
দু:+ চিন্তা = দুশ্চিন্তা ।
লাভ+অলাভ=লাভালাভ ।
গোন্ধ+ঈশ্বৰ=গোন্ধেশ্বৰ ।
গুণ+অভিৰাম= গুণাভিৰাম ।
বহিৰ+আগত=বহিৰাগত ।
ইতি+আদি=ইত্যাদি ।
সত্য+সত্য=সত্যাসত্য ।
সম+অন্বয়=সমন্বয় ।
অৰুণ+আচল=অৰুণাচল ।
সীমা+অন্ত =সীমান্ত ।
লোক+অৰণ্য =লোকৰণ্য ।
পৰম+ঈশ্বৰ=পৰমেশ্বৰ ।
নৱ+উদয়=নৱোদয় ।
দেশ+আচাৰ=দেশাচাৰ ।
সূৰ্য্য+উদয়=সূৰ্যোদয় ।
যোগ+ঈশ্বৰ=যোগেশ্বৰ ।
বহি:+কাৰ=বহিস্কাৰ ।
তৎ+উপৰি=তদুপৰি ।
অলম্+কাৰ =অলংকাৰ ।
তত্ব+অৱধান=তত্ত্বাৱধান ।
ৰূপ+অন্তৰ=ৰূপান্তৰ ।
অৰুণ+উদয়=অৰুণোদয় ।
মহান+আত্মা=মহাত্মা ।